Belge Tarihi: Hicri 28 Nisan 1275 (Miladi 5 Nisan 1859)
Kurum: A.}MKT.MVL.
Yer Bilgisi: 103-67
Tarihî Arka Plan ve Bağlam:
Bu belge, Osmanlı İmparatorluğu’nun Tanzimat Dönemi’nde (1839-1876) denizcilik düzenlemeleri ve güvenlik önlemlerinin artmaya başladığı bir döneme aittir. Boğaziçi, o dönem Osmanlı başkentinin can damarı olan stratejik bir ulaşım ve ticaret rotasıydı. Ancak artan deniz trafiği, kontrolsüz kayık kullanımı ve uluslararası gemilerin faaliyetleri nedeniyle kazalar ve trajediler sıkça yaşanmaktaydı.
Olayın Özeti:
- Ali Galib Paşa’nın Ölümü: Osmanlı devlet adamlarından Ali Galib Paşa, Boğaziçi’nde bir kayık kazasında hayatını kaybetmiştir. Kazaya, bir İngiliz vapuru olan “Helen Forşi” neden olmuştur.
- Tahkikat Süreci: Olay detaylı bir şekilde soruşturulmuş ve vapur kaptanı ile kazada bulunan diğer kişiler dinlenmiştir.
- Suçsuz Görülenler: Olayda suçsuz bulunan Kethüda Hakkı Bey, Halil Ağa, Şevki Ağa, iki kayıkçı ve Başkürekçi İbrahim Bey serbest bırakılmıştır.
- Alınan Tedbirler:
- Beylik Vapurları dışındaki vapurların Boğaziçi’nde gece seyrinin yasaklanması.
- Tekne ve kayık yarışlarının belirli düzenlemeler çerçevesinde yapılması veya tamamen yasaklanması.
- Yeni kanunların ilan edilmesi ve bu kurallara uymayanların cezalandırılması.
Yorum:
Ali Galib Paşa’nın ölümü, Osmanlı yönetimi için sadece bir kişisel kayıp değil, aynı zamanda Boğaziçi’ndeki deniz trafiğinin ne kadar düzensiz ve tehlikeli olduğunu gösteren bir trajediydi. İngiliz vapurunun bir Osmanlı devlet adamının hayatını kaybetmesine sebep olması, iki ülke arasında diplomatik bir gerilime neden olma potansiyeli taşırken, olayın titizlikle incelenmesi ve sonuçlarının detaylı bir şekilde raporlanması dikkat çekicidir.
Neden Böyle Bir Kanun Hazırlandı?
- Boğaziçi’nde yoğunlaşan deniz trafiğinin kontrol altına alınması.
- Yerel kayıkçılar ve uluslararası gemiler arasında yaşanan kazaların önlenmesi.
- Osmanlı İmparatorluğu’nun uluslararası arenada prestijinin zedelenmesinin önüne geçilmesi.
Sonuç:
Bu belge, Osmanlı İmparatorluğu’nun Boğaziçi’nde deniz trafiği güvenliğini sağlama çabasının bir yansımasıdır. Ali Galib Paşa’nın ölümü, bu konuda somut adımlar atılmasına vesile olmuş, gece seyir yasağı ve yarışların düzenlenmesi gibi önemli kararlar alınmıştır. Ayrıca, Osmanlı yönetiminin olayları detaylı bir şekilde soruşturması ve ilgili kişileri adaletli bir şekilde değerlendirmesi, dönemin hukuk ve yönetim anlayışı hakkında da bilgi vermektedir.
Bu belge, Osmanlı denizcilik tarihinde güvenlik ve düzenin sağlanması için atılan kritik adımlardan birine ışık tutmaktadır.
